Over de bijwerkingen van systeemtherapie
Samenvatting
Ook in het huidige klimaat van evidence-based behandelen wordt in onderzoek en publicaties opvallend weinig aandacht besteed aan de mogelijke negatieve bijwerkingen van psychotherapie. Bijwerkingen zijn de onbedoelde en ongewenste effecten van een adequaat uitgevoerde behandeling, en als zodanig te onderscheiden van fouten en incompetenties. De bijwerkingen van psychotherapie in het algemeen en systeemtherapie in het bijzonder worden geïnventariseerd. De behandelsetting van relatie- en gezinstherapie brengt andere risico’s met zich mee dan een individuele psychotherapie, zowel voor de cliënten als voor de therapeut. Een eerste aanzet wordt gegeven om contra-indicaties te formuleren, om hiermee een bijsluiter voor systeemtherapie samen te stellen. Deze lijkt eerder voor therapeuten dan voor cliënten zinvol te zijn: mogelijk zijn cliënten meer bedacht op sommige van de risico’s dan de therapeuten?
Summary On the side-effects of systems therapy
In the current climate of evidence-based treatment research and literature have paid remarkably little attention to the possible negative side-effects of psychotherapy. Side-effects are unintentional and unwanted effects of an adequate treatment, and as such to be distinguished from mistakes and incompetence. The side-effects of psychotherapy in general, and of systems therapy in particular, are listed. The couple and family therapy setting brings along some other risks than individual psychotherapy, for both clients and therapists. A first step is made to formulate some contraindications, in order to compose an ‘information leaflet’ for systems therapy. Such ‘instructions for use’ seem to be worthwhile for therapists rather than clients: perhaps clients are more aware of some of the risks than therapists?mjw.hartgers@ziggo.nl
Literatuur
- Asen, E.K. (1997). Gezinstherapie voor iedereen. Warnsveld: Terra.
- Bateson, G., Jackson, D.D., Haley J., & Weakland, J. (1956). Toward a theory of schizophrenia. Behavioral Science, 1, 251-264.
- Bateson, G. (1972). Steps to an ecology of mind. New York: Chandler.
- Beahrs, J.O., & Gutheil, T.G. (2001). Informed consent in psychotherapy. American Journal of Psychiatry, 158, 4-10.
- Bot, H. (2009). Verslag van de studiedag ‘Bijwerkingen van psychotherapie, de keerzijde van effectiviteit’. Maandblad Geestelijke volksgezondheid, 64(4), 310-314.
- Ende, M. van den, & Savenije, A. (2002). Zwijgen versus spreken. Geheimen als copingmechanisme bij biculturele adolescenten. Systeemtherapie, 14(4), 229-245.
- Gezondheidsraad (2004). Omstreden herinneringen. Den Haag: Gezondheidsraad, publicatie nr. 2004/02.
- Gottman, J.M. (1999). The marriage clinic. A scientifically based martial therapy. New York: Norton.
- Gurman, A.S. (ed.) (2008). Clinical handbook of couple therapy, 4th edition. New York/London: Guilford Press.
- Habekotté, F. (2001). Werken volgens de agenda van de cliënt. Systeemtherapie, 13(3), 144-155.
- Hanna, S.M. (2007). The practice of family therapy. Key elements across models. Portland: Brooks/Koole.
- Hoffman, S.O., Rudolf, G., & Strauß, B. (2008). Unerwünschte und schädliche Wirkungen von Psychotherapie. Eine Übersicht mit dem Entwurf eines eigenen Modells. Psychotherapeut, 53(4), 4-16.
- Hoogervorst, J.F. (2004). Standpunt omstreden herinneringen. www.minvws.nl/images/GVM-2485111_tcm19-112226.pdf.
- Imber-Black, E. (1997). The secret life of families. New York: Bantam Books.
- Kaasenbrood, A., Werf, L.J. van der, & Hanneman, P.J.J. (2004). Indicatie: geen behandeling. Voorspelbare schade als gevolg van psychiatrisch behandelen. Maandblad Geestelijke volksgezondheid, 59(4), 291-302.
- Kahn, R. (2008). Placebo en de pers. Medisch Contact, 22, 28 mei, 947.
- Koerselman. F. (2009). Inleiding op de studiedag Bijwerkingen van psychotherapie. Bewustwording, 23 oktober. Maarssen: Benecke.
- Korrelboom, C.W. (2009). Te veel van het goede. Lezing op de studiedag Bijwerkingen van psychotherapie. Bewustwording, 23 oktober. Maarssen: Benecke.
- Lange, A., Leigh, G., & Vermeulen. P. (2006). Overspel en leugens. Een ethisch dilemma voor de behandelaar. Directieve therapie, 26(2), 190-193.
- Lawick, J. van, & Groen, M. (1998). Intieme oorlog. Amsterdam: Van Gennep.
- Märtens, M.M. (2002). Nebenwirkungen und Risiken in der systemischen Therapie. In: M.M. Märtens & H. Petzold (Hg.), Therapieschäden - Risiken und Nebenwirkungen von Psychotherapie (pp. 216-245). Mainz: Matthias Grünewald Verlag.
- Mohr, D.C. (1995). Negative outcome in psychotherapy. A critical review. Clinical Psychology: Science and Practice, 2, 1-27.
- Morriën, Adriaan (1993). Verzamelde gedichten. Amsterdam: Van Oorschot.
- Naamloze auteur (1995). Volle pijndoos. NRC Handelsblad, 23 maart, p.3.
- Nederlands Bijwerkingen Centrum, www.lareb.nl.
- NVRG (Nederlandse Vereniging voor Relatie- en Gezinstherapie) (2008). Samen werken aan verbetering, visiedocument. Op www.nvrg.nl.
- Nichols, M.P. (1987). The self in the system. Expanding the limits of family therapy. New York: Brunner/Mazel.
- Papp, P. (1980). The Greek chorus and other techniques of paradoxal therapy. Family Process, 19(1), 45-57.
- Peeters, S., & Beretty, E. (2006). Mislukkingen, valkuilen en tips. Verslag Najaarsconferentie VGCT, november 2005. Tijdschrift voor Psychotherapie, 32(6), 383-387.
- Reekum, A. van (2008). Bijwerkingen psychotherapie: ‘Behandelen is ook desillusioneren’. De Psychiater, 8, 6-7.
- Reekum, A. van (2008). Bijwerkingen van psychoanalytische psychotherapie, de keerzijde van de relatie. Lezing op de studiedag Bijwerkingen van psychotherapie, de keerzijde van effectiviteit, 18 november. Houten: Benecke.
- Rober, P. (1998). Een veilige therapeutische cultuur voor kinderen in gezinstherapie. Systeemtherapie, 10(3), 135-156.
- Savenije, A., Lawick, J. van, & Reijmers, E. (red.) (2008). Handboek systeemtherapie. Utrecht: De Tijdstroom.
- Vandereycken, W. (1989). Gebruikelijke fouten en foutieve gebruiken van psychotherapie. Nieuws voor psychotherapeuten, april, 1-7.
- Vandereycken, W. (2008). Bijwerkingen van psychotherapie, algemeen overzicht. Lezing op de studiedag Bijwerkingen van psychotherapie, de keerzijde van effectiviteit, 18 november. Houten: Benecke.
- Vansteenwegen, A. (1994). De moeilijkste paren. Directieve therapie, 14(3), 366-381.
- Velden, K. van der, & Scholing, A. (1994).Voorwoord. Themanummer ‘Mislukkingen en teleurstellingen in de psychotherapie’. Directieve therapie, 14(4), 418-427.
- Verheul, R. (2008). Bijwerkingen van psychotherapie in groepen. Lezing op de studiedag Bijwerkingen van psychotherapie, de keerzijde van effectiviteit, 18 november. Houten: Benecke.
- Visser, S. (2008). Cognitieve gedragstherapie: succesvol, maar wel met bijwerkingen. Lezing op de studiedag Bijwerkingen van psychotherapie, de keerzijde van effectiviteit, 18 november. Houten: Benecke.
- Voorst, G. van (2008). Relatieproblemen bij personen met een autismespectrumstoornis. Systeemtherapie, 20(3), 152-164.
- Weeks, G.R., Odell, M., & Methven, S. (2005). If only I had known... Avoiding common mistakes in couples therapy. New York: Norton.
- Ypsilon (Vereniging van familieleden en betrokkenen van mensen met schizofrenie of een psychose), www.ypsilon.org.
© 2009-2025 Uitgeverij Boom Amsterdam
ISSN 0924-3631
De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:
Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912.
Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).
No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.
Jaargang 37, nr. 3, september 2025
Nieuwsbrief Boom Psychologie
Meld u nu aan en ontvang maandelijks de Boom Psychologie nieuwsbrief met aantrekkelijke aanbiedingen en de nieuwe uitgaven.
Aanmelden
Meer informatie
