Als het misgaat thuis – Verhalen van ouders

Als het misgaat thuis is een fraaie pennenvrucht van Paulien Bom, verpleegkundige en ouderbegeleider, en Herman Baartman, emeritus hoogleraar Preventie en Hulpverlening inzake Kindermishandeling aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. De auteurs kozen ervoor in gesprek te gaan met biologische ouders die vanwege de veiligheid van hun kinderen te maken kregen met instanties. Een perspectief van waaruit nog niet veel geschreven is. Met dit boek beogen de auteurs deze ouders een stem te geven en hun verhalen te laten horen aan andere ouders, hulpverleners en iedereen die beroepshalve met ouders te maken heeft. Deze keuze is verbonden aan een belangrijke overtuiging in dit boek: ook als het thuis misgaat moeten ouders als ouders erkend worden. Vanuit dit uitgangspunt wordt de term kindermishandeling bij voorkeur niet gebruikt. Niet om wat dan ook te vergoelijken – daar is in dit boek geen sprake van – maar omdat het een term is die ouders zelf doorgaans niet gebruiken. Hun ervaring is dat het misgaat in hun gezin en instanties zich met hen gaan bemoeien.

Het boek begint met een hoofdstuk over ouderschap en beschrijft dat het unieke van het ouderschap wellicht niet de nogal eens geroemde onvoorwaardelijke liefde voor het kind is. Wat ouderschap kenmerkt is veeleer het besef van onvoorwaardelijke verantwoordelijkheid voor het kind. Dit besef van verantwoordelijkheid behoeft inbedding in een solidaire samenleving. Opvoeden kun je immers niet alleen. De auteurs betogen dat gezinnen waar het misgaat thuis meer dan eens een steunend sociaal netwerk ontberen.

Het hart van het boek wordt gevormd door twintig hoofdstukken waarin tweeëntwintig geïnterviewde ouders hun relaas doen. De verhalen vertellen zowel de ups als de downs van ouders bij wie het thuis misging. Vaders en moeders komen ongeveer evenveel aan het woord en hun diverse maatschappelijke achtergronden zijn een vrij goede weerspiegeling van de samenleving. In de groep ouders zijn mensen met een niet-westerse achtergrond echter beperkt vertegenwoordigd. In het boek is een uitgebreide verantwoording van de interviews opgenomen. Het hele proces van gesprekken voeren en beschrijven heeft bijna drie jaar in beslag genomen en dat is te merken in de zorgvuldig uitgewerkte hoofdstukken. Al lezend voelde ik me regelmatig aanwezig bij deze gesprekken.

Na de interviews volgt een hoofdstuk over een gesprek dat enkele geïnterviewde ouders met professionals uit het jeugdzorgveld hebben gevoerd. Boeiende dialogen die over en weer dilemma’s, kwetsbaarheden en behoeften vertolken.

Het boek eindigt zoals het begint, met een beschouwend hoofdstuk over een aantal rode lijnen die in de ontmoetingen naar voren zijn gekomen. Het eerste deel van dit hoofdstuk ordent een aantal thema’s dat ouders sterk bezighoudt, zoals het leren omgaan met het eigen, niet zelden traumatische, verleden. Het tweede deel thematiseert hun ervaringen met hulpverleners. Dit hoofdstuk bevat veel rijkdom. ‘Hoe meer een professional zijn blik versmalt tot de veiligheid van het kind, hoe meer ouders het gevoel zullen hebben er niet toe te doen of niet te deugen’ (p. 224), bijvoorbeeld. Een andere paragraaf (p. 225) verhaalt hoe ouders en hulpverleners worstelen met de maatschappelijke norm dat zowel het ouderschap als de hulpverlening succesvol moeten zijn. De laatste paragraaf vult daarop aan: ‘Ouder en hulpverlener, ieder in hun eigen positie en met hun eigen verantwoordelijkheid, zijn afhankelijk van elkaar’ (p. 227).

Als het misgaat thuis is wat mij betreft een lezenswaardige verhalenbundel. Vooral ouders maar ook hulpverleners laten zich kwetsbaar van hun mooie en minder mooie kanten zien. De dialoog met elkaar wordt gevoerd en de effecten van sociale discoursen onderkend. Wat mij betreft een zorgvuldig voorbereid en geschreven boek dat tot nadenken stemt en tot gesprek uitnodigt. Hulde aan de ouders die zich voor deze bundel lieten interviewen en ook waardering voor hen die zich dagelijks inzetten om daar waar het thuis misgaat, de ander nabij te zijn.

© 2009-2025 Uitgeverij Boom Amsterdam
ISSN 0924-3631

De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.