Systemic resonances and interferences

Als een lappendeken strekt het voormalige Joegoslavië zich uit over een gebied gekend als de Balkan-regio. Na drie bijzondere jaren van online meetings en virtuele contacten opende Ljubljana, hoofdstad van Slovenië, haar deuren voor het elfde EFTA-congres met zo’n achthonderd systeemtherapeuten en -counselors. De lezingen en presentaties, op drie verschillende locaties, sloten zo snel op elkaar aan dat het moeilijk of onmogelijk was om tijdig op de juiste plek te geraken. In het hoppen van de ene locatie naar de andere kon je een glimp opvangen van de gezellige stad, maar het gejaagde tempo vergrootte ook de chaos.

In de programmatie was het aanbod van lezingen en presentaties zo overweldigend dat het onoverzichtelijk werd. De verscheidenheid aan kleuren van het lappendeken was indrukwekkend maar zorgde er tegelijk voor dat elke kleur afzonderlijk minder tot zijn recht kon komen. Wij zouden ervoor hebben gekozen om een kwaliteitsselectie te maken op minder locaties. Zo was er heel wat commotie over de workshop van Joel Bergman, supervisor en psychotherapeut aan de Yeshiva Universiteit in New York, getiteld Prescribing rituals, humor, and metaphors in family therapy. De presentatie was aanstootgevend, grof en de not-knowing-position was ver zoek. Jammer genoeg werd er in de lezing geen tijd voorzien tot nabespreking met de heer Bergman. Het belangrijkste positieve was dat de presentatie veel gespreksstof opleverde de dagen nadien. Dat is meteen ook een van de aangename en boeiende neveneffecten van zo’n congres, namelijk de uitwisseling tussen therapeuten en counselors van alle uithoeken van Europa. Zo kregen we de kans om ook op dit vlak alle kleuren van het lappendeken te leren kennen. Opnieuw werd bevestigd dat familietherapeuten warme en vriendelijke mensen zijn.

Gedurende de vier congresdagen waren er heel wat Belgische en Nederlandse systeemtherapeuten en -counselors die een waardevolle bijdrage deden. We konden niet bij elke presentatie zelf aanwezig zijn. Dat maakt dat we bij de ene al wat meer kunnen vertellen dan bij de andere. Toch vinden we ze allemaal het vernoemen waard.

Lieven Migerode, voormalig hoofdopleider context en emotionally focused therapytrainer, betrad als eerste het podium. Hij bracht een presentatie over Couples suffering from couple violence: understanding from within. Migerode vertaalde geweld en agressie in partnerrelaties vanuit een hechtingskader, een behoefte aan verbinding.

Justine van Lawick, oprichter van het Lorentzhuis, hield een lezing met als titel A polyphonic and embodied dialogue around family violence. Ze plaatste geweld in een breder maatschappelijk perspectief, als iets wat niet enkel tussen mensen, in gezinnen en koppels tot uiting komt maar ook in relatie tot de natuur, de dierenwereld, de aarde, ras en gender. Ze sprak over geïnstitutionaliseerd geweld in instellingen en scholen en geweld in tijden van de pandemie. Ze sprak mooi over liefde, en hoe beide, zowel geweld als liefde, binnen de ons omringende samenleving en in ons mensen huist. Het zijn gevoelige thema’s in een omgeving waar de herinneringen aan oorlog en trauma’s tot een niet zo ver verleden behoren. Deze regio draagt een turbulente geschiedenis met zich mee. Alleen al hierom is het bijzonder over geweld te spreken in deze congrescontext.

Robert van Hennik, werkzaam bij het Lorentzhuis, begeleidde een workshop met als thema An interaction design for systemic consultation and collaborative learning in complex cases. De workshop besprak hoe je vanuit je eigen systeempraktijk tot een persoonlijke en authentieke handleiding kan komen. Hij presenteerde een ‘flexibele handleiding’ voor consultatie en collaboratief leren bij complexe systemen.

Petra Deij, EFT-systeemtherapeut in eigen praktijk, gaf een workshop omtrent het thema van haar promotieonderzoek: Relational and reflexive supervision. Ze hield daarbij een pleidooi om te vertragen en tijd te nemen voor reflectie tijdens supervisiemomenten.

De workshop van Cinthe Lemmens, systeemtherapeut in groepspraktijk Traject, behandelde Lgbtq+ and non-traditional family and relational contexts. Er werd stilgestaan bij thema’s als heteronormativiteit, hoe dit leeft in onze samenleving en welke rol dit speelt bij de opleidingen tot relatie- en gezinstherapeut.

Salvatore d’Amore, hoogleraar aan Université Libre de Bruxelles (ULB), sprak over de uitdagingen waar lesbische en homoseksuele koppels en families mee te maken krijgen. Het is het eerste EFTA-congres waar thema’s als ethische non-monogamie, lgbtq+ en andere niet-traditionele relatievormen zoveel ruimte kregen.

Peter Rober, verbonden aan Context, bracht twee workshops. De eerste ging over het onderzoek naar systemische interventies met vragenlijsten. De tweede workshop behandelde the family therapist’s emotion regulation in the session. Hij had een mooie opbouw: van het belang van de therapeutische relatie naar de eigenschappen van de effectieve therapeut, de complexe alliantie in gezinstherapie en de rol van emoties, en de emotieregulatie van de therapeut. Er was aandacht voor hoe emoties de therapeut kunnen helpen. Rober gaf handvatten voor zelfregulatie maar ook boeiend was het belang van watchful waiting en het creëren van een dialoog als mogelijkheden tot co-regulatie in de sessie.

In hun workshop Engaging with guilt and shame: from isolation to connection stonden Luc Van den Berge, werkzaam bij UGent en CGG Adentro en Tomas Van Reybrouck, werkzaam bij CGG Adentro en Interactie-Academie, stil bij de grote impact van schuld- en schaamtegevoelens op ouders van kinderen met een verslavingsproblematiek. Ze illustreerden hoe ze met een vierledige opzet hiermee aan de slag gaan: driedaagse staptocht, biografisch interview, outsider witness-praktijk en het documenteren via brieven en opnames. Het bleek dat door het op verschillende wijzen delen van nieuwe en vergeten verhalen, ouders terug een besef van invloed, van coherentie, van erbij horen en van een leefbare toekomst ervaren.

In een gezamenlijk symposium, Family involvement in psychiatry: More than participating in therapeutic interventions, stelden de collega’s van de Universitaire Dienst Psychiatrie (UZ Gent) hun recente ontwikkeling richting een meer familievriendelijke psychiatrie voor. Waar Gilbert Lemmens, psychiater, de samenwerking met de familieorganisaties Similes en Familieplatform benadrukte, gaven Ine Jespers, kinder- en jeugdpsychiater en Hanna Van Parys, psycholoog, voorbeelden van hoe deze evolutie op de afdelingen kinder- en jeugdpsychiatrie en volwassenenpsychiatrie vorm krijgt. Kim De Corte, opleider UGent, plaatste alles in een ruimer geheel en belichtte de verschillende startpunten voor deze evolutie, alsook de veranderende plaats van de systeemtherapeut. Ze experimenteren ook met andere manieren van samenwerken met ouders. Er werd een shift gemaakt van werken vóór de ouders met de kinderen, naar werken mét de ouders en de kinderen. Het blijkt voor ouders een hele opluchting te ontdekken dat professionals ook zoekende zijn en het niet altijd weten.

Petra Spuijbroek, systeemtherapeut, en Saskia Zeldenrust, beeldend therapeut, gaven een presentatie met als titel Transitioning to parenthood, what can we learn from covid times about this massive change in life? Ze stelden hun film Collateral value voor, over de positieve en negatieve neveneffecten van de covid-epidemie op de transitie naar ouderschap. Vooral wat we van ouders en hulpverleners kunnen leren uit deze periode over onder meer zwangerschap, geboorte, miskramen, borstvoeding en hechting staat centraal in deze film.

Sabine Vermeire, werkzaam bij Interactie-Academie, gaf een workshop met bijna dezelfde titel als haar onlangs verschenen boek, Unravelling trauma, weaving resilience – Playful therapy with children, families and networks. In deze interactieve workshop vroeg ze zich af hoe we veilige gronden kunnen creëren bij cliënten die met trauma te maken hebben gehad. Ze toonde hoe ze netwerken van veerkracht weeft rond haar cliënten.

EFTA-congressen blijven een uitstekende gelegenheid om je helemaal onder te dompelen in het Europese systemische werkveld. Telkens weer biedt het organiserende gastland een context die een extra kleur, geur en smaak toevoegt. We ontmoeten elkaar als collega’s, sluiten nieuwe vriendschappen, wisselen uit en komen elkaar tegen in verbondenheid en verschil. Er wordt gepraat, gediscussieerd, gelachen, samen gegeten en soms ook gedanst. Samen met een groep Belgen en Nederlanders op congres zijn voelde goed, anders dan wanneer je elkaar in eigen land ontmoet. Dus ja, wij zullen er volgende keer met veel plezier terug bij zijn.

© 2009-2025 Uitgeverij Boom Amsterdam
ISSN 0924-3631

De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.