In memoriam Janet Beavin Bavelas (1940-2022)

Samenvatting

In december 2022 is Janet Bavelas overleden. Ze was een begenadigd onderzoeker en inspireerde vele collega’s en studenten. Bij ons is Bavelas onder de naam Jeanet H. Beavin bekend, als medeauteur van het baanbrekende werk De pragmatische aspecten van de menselijke communicatie (Watzlawick et al., 1970). Ze was actief in dit onderzoek als doctoraatsstudent (J.H. Bavelas, persoonlijke communicatie, 2010). Bavelas werkte nadien aan de Victoria Universiteit in Canada, waar ze onderzoek deed naar de face-to-face-communicatie zoals deze zich ontplooit in onder meer de communicatie tussen cliënt en behandelaar en in supervisie. Samen met andere gerenommeerde therapeuten, onder wie Peter De Jong, Harry Korman en collega’s van de Victoria Universiteit, vormde ze een onderzoeksgroep genaamd International Microanalysis Associates. Ze heeft verschillende artikelen en publicaties op haar naam staan, waaronder haar laatste boek Face-to-face dialogue – Theory, research, and applications, gepubliceerd door Oxford University Press in 2022. In haar studies en workshops toonde ze aan dat sommige gangbare adviezen over communicatie geen wetenschappelijke basis hebben, zoals ‘op een bepaalde manier zitten’, ‘altijd oogcontact’, en ‘lichaamstaal’. Ze betoogde dat effectieve communicatie een wederzijds proces is, een collaboratieve actie, gevormd door de situatie, van moment tot moment ervoor zorgend dat er een wederzijds begrijpen ontstaat. Bij effectieve communicatie is er dus sprake van wederzijds begrip dat ontstaat tussen twee luisteraars. Dit proces van begrijpen is een constant, sequentieel proces waarbij betrokkenen zich verzekeren van de betekenis, bestaande uit op elkaar volgende sequenties: de spreker deelt informatie, de geadresseerde bevestigt deze betekenis (of niet). In haar onderzoek bekijkt Bavelas welke responsen deze communicatie ondersteunen, naast het belang van addressed responses, gerichte feedback.