Samen in beweging – Een werkwijzer voor therapeuten – Psychomotorische systeemtherapie

Op een zachte pistachegroene boekomslag bengelt een mobiel van wolvilten drum stokken. De titel loopt er schuin opwaarts over, als een Zweedse bank: Samen in beweging. Een vrouw, een man, twee jonge kinderen en een baby zoeken een evenwicht. Een uitdaging, als je ziet hoe de oudste zoon ondersteboven, drumstok in zijn knieholtes, rondzwiert. Een blonde hond en een lekker vette rosse kat houden het gezin mee in evenwicht. Ik herinner me hoe de mobiel tijdens de opleiding systeemtherapie als metafoor toonde hoe in een gezinssysteem alles met alles verbonden is. Elke beweging, windvlaag, beving heeft gevolg voor het geheel. Het idee is niet nieuw: Virginia Satir (1916-1988), een van de grondleggers van gezinstherapie, zag het al: de onderlinge afhankelijkheid, de wederzijdse beïnvloeding in de bewegingen en de trillingen. Ieder zit op zijn eigen drumstok, hangt aan zijn eigen touwtje op een eigen hoogte, maar de gezinsleden vormen wel samen het geheel. In een mobiel in evenwicht vindt iedereen zijn plek, veilig, zichzelf en verbonden, en toch ontvankelijk voor onvoorspelbaarheid.

Hoe je nooit te vervelen: ik vind het zo heerlijk te lezen hoe onze professie, systeemtherapie, zich eindeloos leent om te verbreden, te verdiepen, uit te rijpen en door te rijpen, nieuwe horizonten te verkennen. Systeemtherapie en psychomotorische therapie (PMT) samen bengelend aan een mobiel, nieuwsgierig op zoek naar openheid en balans. Deze verrijkende integratie kort Simons liefdevol af tot PMST (psychomotorische systeemtherapie). Het leidt tot een aansprekende, laagdrempelige en veelal kortdurende werkwijze binnen de jeugdzorg.

Doorheen het boek gaan gezinnen en twee therapeuten met een andere focus (psychomotorische en systeemtherapie, beweging versus relaties) op zoek naar dat veilige evenwicht. Ze trekken samen de gymzaal in: de mobiel in actie. Balanceren op een skippybal, kegels roven, geblinddoekt een parcours lopen en zo observeren wat er zich aandient, waarop één van de gezinsleden vaststelt: ‘Nu gebeurt het weer, zo gaat het thuis ook vaak.’ Wat familietherapeut Minuchin (1921-2017) een enactment noemde, maakt het mogelijk om (hardnekkige en vastzittende) relatiepatronen en interacties bespreekbaar te maken én in het hier en het nu te bewerken.

Martin van den Blink, voormalig docent PMT Hogeschool Windesheim (opleiding Psychomotorische Therapie en Bewegingsagogie), vatte het idee op om dit boek te schrijven. Marcel Simons, systeemtherapeut, gz-psycholoog en supervisor (NVRG) bracht als redacteur vervolgens vijf collega’s samen om het idee uit te werken en de kracht van PMST te illustreren: Jolanda Hofman, Karen Huis in ’t Veld, Eric Kuhlmann, Fred van Henten en Van den Blink. Ze namen elk een of meerdere hoofdstukken voor hun rekening.

De auteurs zijn psychomotorisch therapeuten enerzijds en systeemtherapeuten anderzijds. PMT focust op lichaamsbeleving en bewegingsgedrag. Door sport en spel komt iemand letterlijk in beweging en staat hij stil bij zijn ervaringen: herkennen, verwoorden, begrijpen, delen, uitdrukken. Cliënten experimenteren al bewegend om tot nieuwe ervaringen, belevingen, inzichten en gedrag te komen. Ook buiten de gymzaal. Want dat is het idee, dat wat op de skippybal gebeurt, geëxtrapoleerd wordt naar thuiscontexten.

Klimtouwen, valmatten, een turnpaard … een gymzaal nodigt vanzelf uit om te rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan. Er komt beweging. Of juist niet. En daar kunnen we het over hebben. Er worden spontaan nieuwe mogelijkheden gecreëerd om ouders en kinderen met hun veerkracht en uitdagingen weer en/of anders met elkaar te verbinden en zo ontwikkeling op gang te brengen. Er kan weer plezier in het samenzijn ontstaan, en het begrip voor elkaar en de communicatie kunnen verbeteren.

Met heldere praktijkvoorbeelden – je ziet het zo voor je – wordt geïllustreerd hoe hulpvragen vertaald worden naar concrete activiteiten in de turnzaal en hoe het gezin kan ontdekken en ervaren wat antwoorden kunnen zijn op vragen waarvoor zij hulp zoeken.

Aan het woord ‘werkwijze’ (de manier waarop men te werk gaat) plakt Simons de letter ‘r’ in de ondertitel. Achter in het boek zijn QR-codes naar een aantal YouTubefilmpjes te vinden die de oefeningen in beeld brengen. Creatief, speels en lichtvoetig, woorden die zowel bij PMST als bij dit boekje passen.

© 2009-2024 Uitgeverij Boom Amsterdam
ISSN 0924-3631

De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.